معجزات کشک در طب سنتی، از دیرباز تا امروز!

امروزه طب سنتی ایرانی و به طور کلی مشرق زمین جایگاه ویژه ای حتی در فضاهای آکادمیک جهان پیدا کرده است و به موازات آن خوراکی‌هایی که چه در سفره روزانه شرقی‌ها و چه در کتب طبی این قسمت از کره زمین از دیرباز وجود داشته است هم مانند دیگر کشفیات در علم پزشکی جهان مورد بررسی قرار گرفته و تا به امروز نکات و راه درمان‌های بسیاری از آن استخراج شده است. کشک که یکی از فرآورده‌های لبنی به حساب می‌آید و خوشبختانه در کشور ما به وفور در دسترس قرار می‌گیرد و استفاده می‌شود یکی از خوراک‌های عادی ما است که البته نام آن به وضوح، با عبارت کشک در طب سنتی در مهم ترین متون طبی دیده می‌شود. برای کشف خواص و کاربرد این فرآورده لبنی در طب سنتی با هم همراه می‌شویم.

کشک چیست و چگونه تولید می‌شود؟

اگر مشتاق هستید که بدانید کشک دقیقا از چه چیز درست می‌شود، در جواب باید گفت که این ماده جادویی و پر از کلسیم همان ماست است که در فضایی باز و البته بهداشتی بر اثر تابش نور خورشید و گرما خشک می‌شود. البته نوعی از کشک هم وجود دارد که ترش‌مزه‌تر از کشک عادی است که آن را با خشک کردن شیر ترش تهیه می‌کنند. در واقع، در زمان خشک کردن و گرفتن آب از شیر یا ماست، کیسه حاوی شیر و ماست را در ظرف‌های فرم داری می‌گذارند تا به شکل کشک درآید.

داستان کشک چیست؟

کشک در کشورهای آسیایی از ترکیه گرفته تا آسیای مرکزی و مغولستان مورد استفاده قرار می‌گیرد و طعم منحصربه‌فردی به برخی غذاهای سنتی این کشورها می‌دهد. در ایران و برخی کشورهای عربی به آن کشک می‌گویند ولی در زبان ترکی آن را قُروت می‌گویند. در مناطق آسیای مرکزی و افغانستان نیز اصطلاح قُروت مرسوم است.

کشک در گذشته از خشک شدن نوعی هلیم که مخلوط شیر و ذرات غلات بود، حاصل می‌شد. این محصول در ترکیه و یونان باستان معمول بود و به دلیل ماندگاریش در فصل زمستان مورد استفاده کشاورزان و دامداران قرار می‌گرفت. همچنین مسافران و سربازها نیز این محصول برای تغذیه در سفر و جنگ استفاده می‌کردند. شکل امروزی این محصول، ترخینه است که در استان‌های غربی ایران نیز طرفداران زیادی دارد.
کشک صنعتی امروزی از خشک کردن آب دوغ یا پساب کره (buttermilk) تولید می‌شود. پساب کره، آبی است که پس از گرفتن کره از شیر یا خامه به‌دست می‌آید.

کشک و طب سنتی

به غذاهایی که می‌خوریم دقت کنید؛ برخی غذاها خواص دارویی دارند. اگر سرما بخوریم و دچار عفونت ویروسی شویم حتما یک متخصص طب سنتی به ما پیشنهاد می‌کند که غذاهای به اصطلاح آبکی بخوریم. یکی از این غذاهای آبکی که به طور مداوم به ما توصیه می‌شود آش است. ترکیب جدانشدنی آش چیست؟ بی‌شک کشک در کنار آن خواهد آمد و آن وقت است که ما با مخلوط کردن آن تازه زیر لب می‌گوییم: «آها! تازه آش‌مان مزه گرفت!»
در کنار داروهای رنگارنگ پزشکی مدرن، پیشنهاد کشک به عنوان دارو در نگاه اول شاید به نظرمان مضحک بیاید و آن را نادیده بگیریم. با وجود این، تاکنون بسیاری از بررسی‌های انجام شده روی کشک در طب سنتی نشان داده است که این ماده ساده، در دسترس و کمابیش ارزان مملو از املاح معدنی و کلسیم و پروتئین است.
گاهی کافی است تا با طبیعت همراه شویم و به آن اجازه دهیم تا اصالت وجودی خود را که با کالبد و روح ما هماهنگ است در ما جاری کند. آن وقت است که معجزه طبیعت به ما ثابت می‌شود.

خواص دارمانی کشک (خواص دارویی کشک)

قبلا به این که کشک از ماست و شیر ترش تهیه می‌شود اشاره کردیم اما جا دارد که جایگاه این محصول را در طب سنتی و وعده‌های غذایی غنی مشخص کنیم. کشک افزون بر کلسیم، سرشار از پروتئین و پپتید است.
پپتید یکی از مواد مؤثر در بهبود و تقویت سیستم ایمنی بدن و هاضمه انسان است. کشک از معدود مواد غذایی است که این ماده ارزشمند را در خود جا داده است. اگر سری به عطاری‌ها بزنید یا از بازارهای قدیمی شهرتان گذر کنید، می‌بینید که این ماده اغلب سفیدرنگ به صورت گلوله‌های گرد و بیضی‌شکل بسته‌بندی شده‌اند و در جلوی ویترین جا گرفته‌اند.
کشک برای کسانی که مشکل هاضمه دارند یا هیچ نوع تزریق کلسیم روی آنها جواب نداده است و هیچ قرص کلسیمی با آنها سازگاری ندارد، آخرین نوشدارو به حساب می‌آید. همچنین برای افرادی در جذب پروتئین گوشتی دچار مشکل گوارشی هستند و باید از ماده‌ای غنی و جایگزین برای جذب پروتئین استفاده کنند، باز کشک است که به داد این افراد می‌رسد.
ممکن است عطار در مواجهه با یک مشتری از او بپرسد: «دکتر گفته روزی چند تا کشک بخوری؟» و به‌عنوان مثال مشتری بگوید: «سه حبه کشک.» داروهای طب سنتی مثل داروهای پزشکی مدرن از چنین روندی برخوردار هستند و مانند داروهایی که پزشک به شما می‌دهد دارای وعده و اندازه مشخص برای مصرف هستند.

جای خالی را با کشک پر کنید

اگر در وعده‌های غذایی روزانه‌تان لبنیات مصرف نکنید، دیر یا زود دچار مشکل خواهید شد و دیگر هیچ داروی صنعتی نیز به کار شما نخواهد آمد. پس در این صورت، بهتر است تا لبنیاتی مانند کشک را در سفره غذایی خود و خانواده‌تان بگنجانید تا سلامتی و پایداری یک نظام غذایی بسیار مناسب را برای خانواده خود فراهم آورید.
در این فرصت کوششی برای توضیح جایگاه کشک در طب سنتی داشتیم و فواید آن را با هم مرور کردیم. شما چه تجربه‌ای از خواص درمانی کشک دارید؟ آن را با ما و سایر خوانندگان به اشتراک بگذارید.